Canada là một quốc gia đa văn hóa, đa sắc tộc vô cùng phong phú nhưng vẫn đảm bảo được sự hòa quyện giữa các nền văn hóa với nhau, tất cả tạo nên một nét đẹp riêng biệt cho vùng đất mơ ước này. Bên cạnh những vấn đề về cuộc sống cũng như văn hóa của quốc gia này thì một trong những điều mà hầu hết mọi người hay quan tâm khi tìm hiểu về đất nước Canada đó là về vấn đề ngôn ngữ.

Lãnh thổ Canada trải dài từ Đại Tây Dương ở phía Đông sang Thái Bình Dương ở phía Tây, phía Bắc giáp Bắc Băng Dương, phía Nam giáp với Hoa Kỳ, Tây Bắc giáp với tiểu bang Alaska của Hoa Kỳ. Mang nền khí hậu ôn đới thời tiết Canada chia thành bốn mùa rõ rệt mùa đông tuyết rơi, băng tuyết bao phủ, mùa hè, xuân, thu ấm áp, dịu mát. Canada có nền kinh tế rất phát triển và đứng vào nhóm top đầu thế giới, kinh tế Canada dựa chủ yếu vào nguồn tài nguyên tự nhiên phong phú, tươi đẹp, đa dạng và hệ thống thương mại phát triển cao.

Đất nước Canada còn nổi tiếng là một xã hội đa ngôn ngữ. Canada được thành lập 1867, là một trong những quốc gia thu hút được rất nhiều người nhập đến từ nhiều nơi trên thế giới. Chính vì vậy mà Canada có một nền văn hóa cũng như ngôn ngữ vô cùng đa dạng. Theo nhiều thống kê thì người Canada sử dụng trên 200 ngôn ngữ khác ngoài tiếng mẹ đẻ, bao gồm tiếng Hoa, tiếng Quảng Đông, Punjabi và tiếng Tây Ban Nha,… Trong đó, ngôn ngữ chính thức của người Canada là tiếng Pháp và tiếng Anh. Hai ngôn ngữ này được công nhận trong Hiến pháp của Canada. Chính vì vậy, mọi chính sách, điều luật, thông báo,… của quốc gia này đều được ban hành và thể hiện bằng tiếng Pháp và tiếng Anh.

Chính phủ liên bang của Canada cam kết thúc đẩy sự bình đẳng và tình trạng của tiếng Anh và tiếng Pháp trong xã hội Canada và hỗ trợ cho sự phát triển của các cộng đồng thiểu số ngôn ngữ Anh và Pháp. Hiến chương Canada về Các Quyền và Tự do quy định về quyền ngôn ngữ ở Canada và Đạo luật Ngôn ngữ Chính thức quy định cụ thể các nghĩa vụ của các cơ quan Chính phủ Canada ở cấp liên bang.

Từ năm 1969, hai ngôn ngữ Anh và Pháp đã phổ biến khắp Canada. Gần 60% người dân của quốc gia này sử dụng tiếng Anh là tiếng mẹ đẻ. Tiếng Pháp được sử dụng bởi 22% dân số, và hơn 17% dân số nói được cả hai thứ tiếng. Toàn khối đất nước Canada là một tổ hợp hoàn chỉnh của các văn hóa, tính ngưỡng, phong tục và ngôn ngữ từ khắp mọi nơi trên thế giới.

Theo hiến chương Pháp ngữ 1977, xác định tiếng Pháp là ngôn ngữ chính thức của Québec. Ở Québec có trên 85% dân số nói tiếng Pháp, bên cạnh đó một số nơi sử dụng tiếng Pháp như: Alberta, Ontario và Nam Bộ Manitoba. New Brunswick là tỉnh chính thức song ngữ duy nhất, có cộng đồng thiểu số Acadia nói tiếng Pháp chiếm 33% dân số. Cũng có các nhóm người Acadia tại Tây Nam Bộ Nova Scotia, trên đảo Cape Breton, và qua Trung Bộ và Tây Bộ đảo Prince Edward.

Các tỉnh khác không có ngôn ngữ chính thức như vậy, song tiếng Pháp được sử dụng như một ngôn ngữ trong giảng dạy, trong tòa án, và cho các dịch vụ chính quyền khác, cùng với tiếng Anh. Manitoba, Ontario, và Québec cho phép dùng song ngữ (nói cả tiếng Anh và tiếng Pháp) tại các cơ quan lập pháp cấp tỉnh, và các đạo luật được ban hành bằng cả hai ngôn ngữ.

Lịch sử của chính sách song ngữ Canada có thể được truy ngược theo Đạo luật Bắc Mỹ của Anh năm 1867, chính thức cho phép sử dụng cả tiếng Pháp và tiếng Anh trong các cuộc tranh luận Nghị viện và các thủ tục của tòa án liên bang. Phần 133 của Đạo luật đó cũng quy định rằng tiếng Anh và tiếng Pháp nên được sử dụng trong các tạp chí và hồ sơ của Quốc hội, và pháp luật đó nên được ban hành bằng cả hai ngôn ngữ chính thức.

Tem liên bang bắt đầu được thực hiện bằng cả tiếng Anh và tiếng Pháp vào năm 1927, và năm 1936, tiền giấy cũng trở thành ngôn ngữ song ngữ. Văn phòng Dịch thuật, một tổ chức liên bang, được thành lập năm 1934 bởi Đạo luật của Quốc hội, và năm 1959, những phiên dịch đồng thời được đưa ra trong Hạ viện.

Năm 2011, gần 6.800.000 người Canada kê khai ngôn ngữ mẹ đẻ của họ là một ngôn ngữ phi chính thức. Một số ngôn ngữ thứ nhất phi chính thức thông dụng nhất là tiếng Trung Quốc (chủ yếu là tiếng Quảng Đông; 1.072.555 người), Punjab (430.705), Tây Ban Nha (410.670), Đức (409.200), và Ý (407.490).

Tiếng Anh ở Canada

Tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến nhất ở Canada. Với 3/5 dân số Canada sử dụng tiếng Anh trải đều khắp cả nước.

Ngôn ngữ này ở Canada được hình thành thông qua làn sóng nhập cư nhiều thời kỳ. Làn sóng đầu tiên, lớn nhất và quan trọng nhất là những người định cư đến từ nước Anh và những người Bảo hoàng đến từ cuộc Cách mạng Mỹ, họ đã truyền bá giọng Anh một cách rõ ràng trong cách nói tiếng Anh của người Canada. Những làn sóng tiếp theo từ những cộng đồng nói tiếng Anh khác trên thế giới tuy có ảnh hưởng ít hơn nhưng đã chuẩn bị cho Canada trở thành một quốc gia đa văn hóa, sẵn sàng chấp nhận những thay đổi ngôn ngữ từ khắp nơi trên thế giới.

Mặc dù tiếng Anh có thể xuất hiện ở Canada trước thế kỷ 19, nhưng không có đủ người nói hoặc cũng không đủ các tính năng quan trọng trong ngôn ngữ để nó được coi là một thứ khác ngoài tiếng Anh của Vương quốc Anh. Tuy nhiên, giữa năm 1825 và 1846 hơn 500.000 người nhập cư đến Canada trực tiếp từ Anh, và đến năm 1871 trên 2.000.000 người ở Canada đã liệt kê Đảo Anh làm nguồn gốc của họ. Những người Canada mới mang theo họ một loại tiếng Anh mà họ đã học được từ cha mẹ họ ở quê nhà, và nó không có chút gì giống với cái mà bây giờ được gọi là Standard English Anh, hoặc chỉ đơn giản là Tiêu chuẩn tiếng Anh.

Theo các chuyên gia, có vẻ như những người nhập cư Anh sang Canada không có bằng cấp cao. Vì vậy, họ đã không mang theo một hình thức “thích hợp” của tiếng Anh đã được nói đến, ví dụ như bởi các sinh viên tốt nghiệp của Đại học Oxford và Đại học Cambridge. Thay vào đó, họ mang theo một loại tiếng Anh giản dị hơn cho đất nước, một tình huống khiến cho những người nhập cư có học vấn thiểu số phản đối, bao gồm cả một phụ nữ tên là Susanna Moodie, người đã viết cuốn sách Roughing It in the Bush (1852), một cuốn tiểu sử về Cuộc đấu tranh của cô với tiếng Anh Canada. Tuy nhiên, loại tiếng Anh được giới thiệu đến Canada vào đầu thế kỷ 19 không theo tiêu chuẩn. Nó đã được nói bằng tiếng Anh, thường là điển hình của khu vực, từ quê hương của người nói, như Ireland, Yorkshire hoặc Devon.

Khi các cá nhân di chuyển xa quê hương, hai điều xảy ra với ngôn ngữ của họ. Thứ nhất, nó thoát những ảnh hưởng trực tiếp của những thay đổi trong ngữ pháp và cách phát âm diễn ra bằng ngôn ngữ mẹ đẻ; Và thứ hai, nó trải qua những thay đổi lớn trong từ vựng và những từ ngữ lóng để cho phép người dùng của nó có thể thích ứng với lời nói của họ với hoàn cảnh mới của họ. Điều này chắc chắn là trường hợp của những người nhập cư Anh đến Canada để bắt đầu một cuộc sống mới.

Mặc dù có sự phát âm khác nhau giữa tiếng Anh của người Anh và Tiếng Anh ở Canada, sự khác biệt về ngữ pháp rất ít. Điều này là bởi vì tất cả những thay đổi lớn đã ảnh hưởng đến cấu trúc ngữ pháp của tiếng Anh đã diễn ra ở Anh trước khi hầu hết mọi người di cư đến Canada.

Ngày nay, tiếng Anh là ngôn ngữ nổi bật nhất được nói ở Canada, ngôn ngữ đầu tiên cho gần 60% dân số. Ngay cả ở những tỉnh mà tiếng Pháp thường được nghe nhiều nhất, đa số cư dân có thể nói được ít nhất một số tiếng Anh, và gần một nửa là nói hai ngôn ngữ, có nghĩa là họ thông thạo tiếng Pháp và tiếng Anh.

Tiếng Pháp ở Canada

Tiếng Pháp với khoảng 1/5 dân số sử dụng đặc biệt là ở thành phố Quebec và một số vùng ở Ontario, New Brunswick và Manitoba. Ngoài ra, các cộng đồng nhỏ nói tiếng Pháp cũng nằm rải rác ở nhiều địa phương Canada. Ngay bản thân Quebec cũng có một bộ phận nhỏ dân cư nói tiếng Anh.

Tiếng Pháp ở Canada không phải là thổ ngữ và cũng không phải ngôn ngữ lai giữa tiếng Pháp, tiếng Anh và ngôn ngữ bản xứ. Đó là thứ tiếng Pháp đích thực được gần 10.000 người định cư Tân Pháp quốc mang đến Canada vào thế kỷ 17. Thời đó, người Pháp ở Canada nói nhiều phương ngữ khác nhau theo quê hương bản quán của họ, nhưng đến khi người Anh giành được Canada theo hiệp ước Paris năm 1763 thì cộng đồng pháp tại đây chỉ sử dụng một tiếng thứ tiếng Pháp chung.

Theo hệ thống giáo dục Canada tất cả trẻ em đều phải học bằng cả tiếng Anh và tiếng Pháp từ bậc tiểu học. Năm 2006, thống kê cho thất có khoảng 17,4% dân số sử dụng cùng lúc hai thứ tiếng, có thể trò chuyện bằng cả hai ngôn ngữ chính thức của đất nước. Tỷ lệ sử dụng song ngữ khác nhau ở các tỉnh, cao nhất là ở Québec.

Ngôn ngữ khác ở Canada

Giống như Hoa Kỳ, Canada đang trở thành một điểm giao thoa của các sắc tộc, văn hoá và ngôn ngữ khác nhau. Thống kê từ Canada cho thấy trong khi hầu hết mọi người ở Canada nói tiếng Anh hoặc tiếng Pháp ở nhà, cứ 6 người thì có 1 người nói rằng có một thứ tiếng mẹ đẻ không phải là tiếng Anh hoặc tiếng Pháp. Cuộc khảo sát cũng cho biết rằng các nhóm ngôn ngữ phát triển nhanh nhất trong nước là những ngôn ngữ thường xuyên được nói ở Châu Á và Trung Đông.

Dưới đây là 20 ngôn ngữ nói của Canada – ngôn ngữ nói ở nhà của những người sống ở Canada, tổng số người nói và phần trăm dân số mà họ đại diện:

Ngôn ngữ	Người	Tỷ lệ %
Tiếng Anh	20.584.775	67,1
Tiếng Pháp	6.608.125	19,1
Tiếng Hoa	790.035	2,6
Punjabi	500.000	1
Tây Ban Nha	209.955	0,7
Ý	170.330	0,6
Hà Lan	159.440	0,6
Ucraina	148.090	0,5
Ả Rập	144.745	0,5
Đức	128.350	0,4
Tagalog	119.345	0,4
Tiếng Việt	11.440	0,4
Bồ Đào Nha	103.875	0,3
Urdu	102.805	0,3
Ba Lan	101.575	0,3
Hàn Quốc	101.500	0,3
Ấn Độ	97.220	0,3
Nga	93.805	0,3
Tamil	92.680	0,3
Hy Lạp	55.100	0,2
Gujarati	52.715	0,2

Các tỉnh có tỷ lệ phần trăm dân số cụ thể nói tiếng Pháp hoặc tiếng Anh là ngôn ngữ đầu tiên của họ là British Columbia – 16,6%; Ontario – 16,1%; Manitoba – 10,1%; Và Alberta – 9,8%. Mặt khác, có thể tìm thấy nhiều người nói tiếng nước ngoài ở Ontario (1.934.235); tiếp theo là British Columbia (676.911); tiếp theo là Quebec (562.860).

Ngôn ngữ thổ dân ở Canada

Trong thế kỷ qua hoặc hơn, khoảng 10 trong số các thổ dân Canada đã từng phát triển mạnh đã bị tuyệt chủng, và cũng có không ít đang trên bờ vực. Vào năm 1996, chỉ có 3 trong số 50 ngôn ngữ Thổ dân địa phương – Cree, Inuktitut và Ojibway – đã có đủ số lượng quần thể được coi là thực sự an toàn khỏi nguy cơ tuyệt chủng trong dài hạn. Khoảng 800.000 người khẳng định bản sắc thổ dân hoặc sắc tộc, chỉ có một phần tư nói tiếng thổ dân là ngôn ngữ mẹ đẻ của họ, và thậm chí còn ít nói ngôn ngữ ở nhà.

50 thổ ngữ thổ dân ở Canada thuộc 11 gia đình ngôn ngữ chính: 10 gia đình ngôn ngữ First Nation và Inuktitut. Một số trong những gia đình này được coi là lớn và mạnh mẽ, trong khi một số khác thì nhỏ và dễ bị tổn thương.

Ba gia đình ngôn ngữ lớn nhất đại diện cho 93% những người có tiếng mẹ đẻ của thổ dân. Khoảng 150.000 người có ngôn ngữ Algonquian là ngôn ngữ đầu tiên của họ, một nhóm ngôn ngữ bao gồm Cree và Ojibway. 28.000 khác có Inuktitut làm ngôn ngữ mẹ đẻ của họ, và 20.000 người có Athapaskan. 8 gia đình ngôn ngữ còn lại chỉ chiếm 7 phần trăm số người có tiếng thổ dân đầu tiên, một dấu hiệu cho thấy các loại ngôn ngữ này có quy mô tương đối nhỏ.

Ngày nay, tuy tiếng Anh và Pháp đóng vai trò quan trọng trong mọi mặt đời sống ở Canada nhưng do chính sách đa văn hóa của Chính phủ, người nhập cư và dân bản địa được khuyến khích giữ gìn ngôn ngữ riêng của họ như một di sản văn hóa. Bởi vậy, khi du lịch Canada với một cộng đồng bản sắc văn hóa đa dạng sẽ giúp du khách có những trải nghiệm khó quên từ văn hóa, ẩm thực, nghệ thuật của cả Châu Á và Châu Âu,…